Jakie czekają nas zmiany w przepisach Kościoła względem zawarcia związku małżeńskiego?
Narzeczonych, którzy podjęli decyzję o małżeństwie, czeka dopełnienie obowiązkowych formalności bez względu na wybrany rodzaj ślubu. Jak to bywa z formalnościami i wymaganymi dokumentami - lubią się zmieniać, zaostrzać, a przecież nieznajomość prawa nie zwalnia nas z jego przestrzegania.
Dlatego tym razem o zmianach w formalnościach w przypadku ślubu kościelnego, które wejdą w życie w drugiej połowie bieżącego roku.
Zmiany, które wejdą w życie 1 czerwca 2020 roku, dotyczą nie tylko rozmowy księdza z narzeczonymi, ale również udzielania ślubów poza parafią, do której oni należą. Zacznijmy zatem od początku, a mianowicie od powodów zmian w Dekrecie Episkopatu.
Zmiany w przepisach udzielania ślubów kościelnych - powody nowelizacji
Episkopat Polski podjął decyzję o nowelizacji w zasadach udzielania ślubów ze względu na zmiany, które zachodzą w społeczeństwie. Zaostrzenie nieco przepisów w tym aspekcie ma być odpowiedzią na tendencje społeczne, które wykształtowały się na przestrzeni ostatnich lat. Kościół zauważa, że Polacy coraz częściej decydują się na związek z obcokrajowcami, osobami innego wyznania, a nawet niewierzącymi.
Dzięki tym zmianom, Kościół chce jednocześnie zbliżyć się do młodych osób, jak i wpisać zasady chrześcijaństwa w ich współczesne realia. Dowodem na to mają być słowa bp Ryszarda Kasyna: „Kościół chce pomoc narzeczonym, by sakrament był ważnie i godziwie zawarty. Trzeba dzisiejszym językiem przybliżyć młodym ludziom kanony prawa kanonicznego”
Oprócz tego, nowe przepisy mają zmniejszyć odsetek unieważniania ślubów kościelnych. Ma temu zapobiec przede wszystkim obszerniejszy wywiad z narzeczonymi niż dotychczas oraz sporządzony z tej rozmowy protokół duszpasterski.
Jakie zmiany zostaną wprowadzone w sprawie zawierania ślubu kościelnego?
Weryfikacja narzeczonych przez księży
Według nowych zasad Episkopatu Polski, narzeczeni powinni zgłosić się do kancelarii parafialnej na trzy miesiące przed planowaną datą zaślubin. Odtąd zaplanowane spotkanie z księdzem będzie rozpoczynać się modlitwą, po której nastąpi seria pytań ze strony duszpasterza. Co więcej, wspomniane odpowiedzi będą odbywać się pod przysięgą nad Pismem Świętym i krzyżem.
Patrząc na to, że odpowiedzi na pytania będą pod przysięgą, to weryfikacja nie będzie obejmować jedynie podania danych osobowych. Odtąd ksiądz będzie musiał przeprowadzić szczegółową rozmowę z narzeczonymi dotyczącą ich wiary, światopoglądów, a nawet o aspekty seksualne – w wymiarze zdrowotnym - impotencja czy płodność.
Z racji, że zatajenie informacji o bezpłodności przed drugą osobą bywa częstym powodem unieważnienie ślubu kościelnego, nowe przepisy pozwalają na przeprowadzenie wywiadu z osobna z każdym z narzeczonych. Sam protokół z weryfikacji narzeczonych ma nie być już tylko kwestią „tak” czy „nie” - dokładna rozmowa z każdym z narzeczonych ma być odtąd szczegółowo opisana w formularzu.
Czytamy w dekrecie, że „ten wymóg [szczegółowego wywiadu] uzasadniony jest jednym z ważniejszych celów badania kanonicznego, mianowicie ochroną przed dopuszczeniem do zawarcia nieważnego małżeństwa. Rozmowa na osobności sprzyja szczerej wypowiedzi.”.
Zawieranie ślubu poza parafiami, do których należą narzeczeni
O ile dotychczas zawieranie związku małżeńskiego w parafii, do której nie należało żadne z małżonków, było dosyć popularne, tak teraz może się to zmienić.
Zawieranie związku małżeńskiego w parafii w innym mieście niż w tym, do którego przynależą małżonkowie, odbywa się z kilku powodów. Jednym z ich jest zdecydowana odległość sali od Kościoła na przykład w przypadku wymarzonego ślubu w górach. Narzeczeni decydują się wtedy na wzięcie w ślubu w lokalnej parafii. Drugim powodem może być po prostu przywiązanie do innego Kościoła z różnych, osobistych powodów.
Episkopat Polski podkreśla, że „własna parafia jest – po rodzinie – podstawową wspólnotą Kościoła oraz pierwszą szkołą wiary, modlitwy i życia sakramentalnego. Pierwszeństwem cieszy się kościół parafialny.” . Odtąd, małżeństwo można zawrzeć w innym kościele lub kaplicy za zezwoleniem ordynariusza miejsca lub proboszcza.
Zakaz zawierania małżeństw mieszanych
Współcześnie małżeństwa mieszane, rozumiane jako związek katolika z ochrzczonym niekatolikiem, są na porządku dziennym. Nie jest to powód do dumy dla Kościoła, dlatego szczerze odniósł się do powyższego problemu: „Zakaz ten motywowany jest przede wszystkim trudnościami w istotnych sferach, jakie z dużym prawdopodobieństwem mogą napotkać małżonkowie, których dzielą różnice wyznaniowe. Dramat podziału chrześcijan przenosi się w tym przypadku na ich własną rodzinę. (...) Strona katolicka winna oświadczyć na piśmie, iż jest gotowa odsunąć od siebie niebezpieczeństwo odejścia od wiary, jak również złożyć szczere przyrzeczenie, że uczyni wszystko, co w jej mocy, aby wszystkie dzieci zostały ochrzczone i wychowane w Kościele katolickim."
Oświadczenie na piśmie musi być jednak poprzedzone uprzednią zgodą ordynariusza miejsca, czyli na przykład biskupa rzymskiego, biskupa diecezjalnego. Natomiast dekret mówi wprost, że wspomniana zgoda będzie wydana „jeśli istnieje słuszna i rozumna przyczyna oraz wykluczone zostaje realne niebezpieczeństwo utraty wiary katolickiej przez katolickiego małżonka, a także zagwarantowane są jego prawa w odniesieniu do praktykowania wiary i wychowania potomstwa".
Trudniej będzie ominąć problem nie wydawania powyższej zgody. Odtąd negatywna decyzja ma być wpisywana w protokół, dlatego powiedzenie „nie ten, to następny”, może być już trudniejsze w rzeczywistości.
Powody, dla których ksiądz odmówi odprawienia ceremonii zaślubin według nowelizacji przepisów
Oprócz wspomnianego już małżeństwa mieszanego, znowelizowany dekret podkreśla również inne sytuacje, w których duchowny ma prawo odmówić odprawienia ceremonii.
Wiele z tych powodów ma odkryć szczegółowy wywiad i protokół ze spotkania narzeczonych z duchownym. Wśród nich znajdziemy chorobę psychiczną, nałóg czy przesłanki do niedobrowolnego zawarcia małżeństwa. Także jeśli podczas wywiadu duchowny odniesienie wrażenie, że jedna ze stron nie poinformowała drugiej połowy o swoich problemach zdrowotnych w aspekcie seksualnym, jak bezpłodność, zapisana decyzja w protokole będzie negatywna.
A co ze zmianą płci? Jeśli okaże się, że jedna z połówek zmieniła płeć to narzeczeni nie otrzymają zgody na zawarcie małżeństwa. Jest to podyktowane oczywiście zakazem zawierana małżeństwa tej samej płci przez Kościół, co z kolei chroni przed niemożnością posiadania potomstwa. Chyba, że zostanie wydana decyzja o urzędowej zmianie płci w dokumentach kościelnych, którą podejmuje w poszczególnych przypadkach Kongregacja Nauki Wiary po zbadaniu dokumentacji medycznej. Natomiast do czasu tej decyzji nie wolno podejmować żadnych kroków w stronę zawarcia małżeństwa.
Obowiązkowe formalności w przypadku ślubu kościelnego
Jeśli uzyskacie pozytywną decyzję po weryfikacji przez duszpasterza, to musicie oczywiście donieść wymagane dokumenty, uiścić wymagane kwoty za ceremonię oraz zapowiedzi. Te trzy kwestie pozostają bez zmian względem nowelizacji.
Wymaganymi dokumentami przez Kościół do zawarcia małżeństwa są:
- metryka chrztu
- świadectwo bierzmowania
- dowód osobisty
Podczas ostatniej wizyty przyszli małżonkowie powinni przedłożyć jeszcze zaświadczenie o ukończeniu nauk przedmałżeńskich, odbyciu spotkań w poradnie rodzinnej, wygłoszenia zapowiedzi w parafii narzeczonego/narzeczonej ( w zależności, w której ze stron będzie ceremonia zaślubin) oraz ponownie dowody osobiste.
Po przedłożeniu tych dokumentów możecie spokojnie myśleć już o tym wymarzonym dniu!
Czy nowelizacja przepisów względem ślubu kościelnego jest krokiem w przód?
Tego, czy dany przepis jest słuszny czy nie, pozostawiam bez komentarza - każdy z nas ma swoje sumienie i wartości, którymi powinien się kierować. Mimo to, uważam, że zmiana dekretu była potrzebna po 30 latach, bo współczesne narzeczeństwa posiadają zupełnie inny pogląd na życie i związek małżeński niż ich rodzice i dziadkowie.
Nowe przepisy dla wielu osób mogą wydawać się niezrozumiałe, niepotrzebne oraz zmieniające ich decyzję o ślubie kościelnym na negatywną. Natomiast trendy panujące wśród społeczeństwa zmieniają się, co jest oczywiste, a z racji, że Kościół jest nieodzownym elementem życia, to po prostu musi swoje zasady na nowo usystematyzować. Nie można mówić o uwspółcześnieniu, bo Kościół nadal nie zgadza się chociażby na małżeństwa mieszane. Kościół po prostu przypomina o swojej nadrzędnej wartości, jaką jest rodzina, a o której zapomina się we współczesnym świecie przepełnionym innymi wartościami, jak kariera czy fortuna.
A Wy co sądzicie o nowych przepisach względem zawierania małżeństwa w Kościele?
