Branie i odmawianie - jak być asertywnym w związku?
W związek wchodzimy z pewnymi oczekiwaniami wobec partnera. Oczekiwania te, zdeterminowane przez pryzmat własnych doświadczeń, przeżyć, charakter, płeć w pewnych sytuacjach wymagają asertywności.
Branie, czyli sięganie po to, co naszym zdaniem powinniśmy otrzymać od drugiej osoby, może znacząco wpływać na relacje między parą. Istotna zatem jest również umiejętność skutecznego odmawiania dla zachowania komfortu bezpieczeństwa każdej z osób.
Kim jest osoba asertywna?
Z punktu widzenia psychologii, to osoba posiadająca umiejętność wyrażania własnego zdania w tym emocji i postaw, bez naruszania granic innej osoby oraz własnego „ja”. Wiąże się to z umiejętnością jasno wyrażonych własnych potrzeb, oczekiwań, ale również ze zdolnością pokojowego odmawiania oraz nieulegania manipulacjom innych osób. U podstaw tego rodzaju umiejętności leży świadomość własnych wartości, krytyczne podejście do siebie bez umniejszania zalet i eksponowania wad. Przeciwstawnym zachowaniem do asertywności jest uleganie.
Co mówią badania na temat asertywności kobiet i mężczyzn w związkach formalnych i nieformalnych?
Prace badawcze nad asertywnością kobiet i mężczyzn i jej znaczenia w związku przeprowadzone przez Alicję Kuczyńską (Projekt zrealizowany w Instytucie Psychologii Uniwersytetu Wrocławskiego, Rocznik Lubuski 2016) dowiodły pojawienia się istotnych zmian. Badania przeprowadzono w grupie 120 osób (60 par), które pozostawały ze sobą w związku formalnym (24 pary), bądź nieformalnym (36 par) od co najmniej 1 roku. Wiek respondentów w przedziale od 18 do 36 lat.
Przeprowadzone badania miały na celu bliższe przyjrzenie się rozumieniu asertywności jako sposobu na uzyskanie dobrego mniemania o sobie oraz szczęścia wynikającego z kontroli relacji interpersonalnych, w którym to procesie ważną rolę odgrywać może płeć psychologiczna. Uwzględniając czynniki definiujące asertywność, w odpowiedzi na pytanie ‒ jak często kobiety i mężczyźni podejmują wobec swoich partnerów i partnerek zachowana świadczące o asertywności, uzyskano wyniki:
- wyrażanie próśb i oczekiwań (deklaracje składane częściej przez kobiety)
- unikanie konfliktów i krytyki (częściej mężczyźni unikali konfliktów i krytyki)
- swobodne wyrażanie krytyki i opinii (częściej kobiety używały powyższego czynnika przy czym, im młodsi mężczyźni, tym częściej swobodnie wyrażali krytykę i opinię wobec partnerek)
- nadmierna uległość (częściej mężczyźni wykazują uległość wobec swoich partnerek).
Sprawdzono ponadto, czy zachowanie asertywne kobiet i mężczyzn uzależnione jest od rodzaju związku. Z analizy badań wynika, że ma to znaczenie w aspekcie wyższej uległości, gdzie to mężczyźni pozostający w związkach nieformalnych deklarują uległość. Wynika to prawdopodobnie z faktu, iż są statystycznie młodsi od mężczyzn związanych węzłem małżeńskim.
W odpowiedzi na pytanie: ‒ Czy i jaka istnieje zależność między częstością prezentowania zachowań asertywnych a zadowoleniem z bliskiego związku? ‒ stwierdzono, że im rzadziej kobiety prezentują wobec swoich partnerów i partnerek zachowania nadmiernej uległości i rzadziej unikają konfliktów, tym bardziej one same są zadowolone z intymnej relacji, w jakiej pozostają ze swoimi partnerami, jak również ich partnerzy lepiej oceniają satysfakcję za swoich związków. Zdaniem autorów opracowania zaskakujący jest wniosek, że im częściej kobiety wyrażają prośby i oczekiwania, tym mniejszą odczuwają intymność i namiętność w związku, natomiast w przypadku mężczyzn – odczuwają mniejszą intymność, namiętność i zaangażowanie. Prowadzi to konkluzji, że zarówno kobiety, jak i mężczyźni chcą, aby to partner odgadywał, jakie są ich oczekiwania, kiedy to nie następuje, wówczas wyrażają swoje niezadowolenie, co w konsekwencji osłabia związek.
„Branie” w związku
W powszechnej opinii to mężczyźni są bardziej znani z tego, że łatwiej przychodzi im stawianie żądań i sięganie po to, czego pragną. Zmiany kulturowe, nagłaśnianie szeroko pojętej asertywności skłaniają współczesne Polki do podejmowania odważnej aktywności i „brania” ze związków tego, czego oczekują. Jest to szczególnie ważne dla relacji intymnych.
Z badań oraz praktyki wynika, że często partnerzy o czymś tylko marzą, zamiast jasno określić swoje potrzeby. Powoduje to niezaspokojenie oczekiwań, rozgoryczenie i oddalanie się od siebie. Jak zapobiec temu? Możemy poćwiczyć, jasno określając swoje potrzeby i wyrażając je słowami: – Lubię, kiedy… (tu wyrazić swoje pragnienia). – To miłe, kiedy… rób tak dalej. Branie, a zarazem proszenie przynosi dobre efekty.
„Odmawianie” w związku
Warto zadać sobie pytanie, czy na wszystko powinniśmy się godzić? Godząc się na spełnianie oczekiwań, które nam nie sprawiają przyjemności i tylko dlatego, żeby nie urazić partnera, nie służy rozwojowi związku. Spełnianie cudzych marzeń bez radości współuczestniczenia w tym zdarzeniu osłabiamy swoją samoocenę, wyzwalamy w sobie poczucie krzywdy, że my robimy wszystko dla partnera, natomiast nic nie otrzymujemy od niego w zamian. Odmawiając pewnych rzeczy, możemy powiedzieć: – Spróbujmy czegoś innego. – Chcę zastanowić się nad tym, daj mi trochę czasu – pozwoli na sformułowanie odpowiedzi bez wywierania presji ze strony partnera. Odmowa w tej formie nikogo nie obraża, nie ma poczucia krzywdy, nie zniechęca, ponieważ może to również oznaczać „innym razem”, może „w inny sposób”.
Sami musimy zdecydować, gdzie postawić granice. Patrząc na problem z innej perspektywy, co możemy powiedzieć o smaku, którego nigdy nie popróbowaliśmy? Mały eksperyment może okazać się niebywałym krokiem ku podbudowaniu związku.
